نکاتی در مورد اضافه وزن و چاقی

تعریف چاقی و اضافه وزن

وزن طبیعی هر انسانی حاصل مجموع بافت عضلات، اسکلت بندی، آب بدن و چربی بدن وی میباشد. مقدار طبیعی هر کدام از این اجزا در مرد و زن و در سنین های مختلف مشخص شده است.

اضافه وزن و چاقی، وقتی حاصل میشود که میزان چربی بدن فرد بیشتر از مقدار طبیعی آن باشد که این مقدار معمولا در زنان بیشتر از مردان است. شاخص های دیگری نیز برای تعیین اضافه وزن و چاقی فرد وجود دارد، یکی از این شاخص ها، نمایه توده بدنی یا BMI (Body Mass Index)  میباشد

بر اساس نمایه توده بدنی در شکل زیر، طبقه بندی وزن طبیعی، اضافه وزن و یا چاقی و از طرفی کمبود وزن و لاغری نشان داده شده است.

در صورتی که امکان اندازه گیری نمایه توده بدنی یا BMI را ندارید، فقط با دانستن وزن و قد خود با استفاده از شکل زیر میتوانید نمایه توده بدنی خود را محاسبه و تعیین کنید که آیا وزن طبیعی دارید و یا اینکه وزنتان اضافه بوده و یا حتی چاق هستید.

طراحی فرمول برای محاسبه نمایه توده بدنی

انواع چاقی

در صورتی که با استفاده از یکی از روش های بالا متوجه شدیم که دچار چاقی هستیم، لازم است در این مرحله به این نکته توجه کنیم که چربی ذخیره شده در بدن ما در کدام قسمت بدن بیشتر است. در واقع ما بسته به توزیع چربی در بدن دو نوع چاقی داریم.

• چاقی سیبی : چاقی که در آن بیشترین تجمع چربی در منطقه شکم بوده و دور کمر ما خیلی بیشتر از حد طبیعی است. دور کمر طبیعی ما در آقایان کمتر از ۱۰۲ سانتی متر و در خانم ها کمتر از ۸۲ سانتی متر میباشد. در صورتی که دور کمر شما بیشتر از این مقدار باشد ممکن است دچار چاقی سیبی باشید . عمدتا چاقی آقایان به شکل چاقی سیبی است
• چاقی گلابی: در این نوع چاقی که در خانم ها بیشتر دیده میشود،تجمع چربی عمدتا در ناحیه لگن و باسن میباشد

برای اینکه بفهمیم که ما مبتلا به چاقی سیبی یا گلابی هستیم لازم است از روش زیر استفاده کنیم

برای تشخیص چاقی سیبی یا گلابی، باید مراحل زیر را طی کنیم

• دور کمر و دور باسن خود را اندازه گیریم
• عدد دور کمر را به دور باسن تقسیم کنیم (نسبت دور کمر به دور باسن WHR)

• در صورتی که مقدار این نسبت دور کمر به دور باسن در خانمها بیشتر از ۰.۸۵ و در آقایان بیشتر از ۱ باشد، فرد دچار چاقی شکمی است و در غیر اینصورت چاقی فرد از نوع چاقی لگنی یا گلابی است

نکته: چیزی که باید به آن دقت کنید این است که اگر ورزشکار هستید و وزن شما بالا بوده اما این افزایش وزن شما به خاطر افزایش بافت عضلانی شماست اصلا جای نگرانی نیست و حتی گویای سلامت بهتر بدن شماست

نتیجه اینکه ارزیابی دقیق چاقی یا اضافه وزن باید با استفاده از آنالیز ترکیب بدنی صورت بگیرد تا به صورت مشخص درصد چربی، عضله، آب بدن و سایر ترکیبات محاسبه بشود

تاثیر مزاج و چاقی لاغری از دیدگاه طب سنتی

 شیوع چاقی و اضافه وزن

با توجه به تغییر سبک زندگی در کشور ما به خصوص افزایش پرخوری و افزایش بی تحرکی در همه اقشار جامعه از قبیل کودکان، نوجوانان و زنان و مردان حتی در مناطق روستایی اضافه وزن و چاقی افزایش بسیار چشمگیری داشته است

لازم است بدانید مطالعات اخیر نشان میدهد این تغییر سبک زندگی سبب شده تا ۷۰ درصد مردم ایران دچار اضافه وزن یا چاقی شوند. به عبارتی از هر ۱۰ نفر ایرانی ۷ نفر ما دچار اضافه وزن و یا چاقی هستیم
این نشان دهنده افزایش ۵/۵ برابری افراد چاق در طی چند دهه اخیر است

اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان ایرانی نیز افزایش چشمگیری داشته به طوریکه شیوع اضافه وزن در دختران از ۶ درصد به بیشتر از ۲۶ درصد و در پسران از ۳ درصد به ۲۴درصد رسیده است و ۹ درصد دختران نوجوان و ۷ درصد پسران نوجوان چاق هستند

لازم به یاداوریست ۹۰ درصد خانم ها و آقایان ایرانی فعالیت فیزیکیشان ناکافی بوده که سهم خانم ها در کم تحرکی بیشتر از آقایان است و از طرفی متوسط کالری روزانه دریافتی در طی دو دهه گذشته ۱۰۰۰ کیلوکالری ( از ۲۰۰۰ به ۳۰۰۰ هزار کالری) در هر فرد به ازای هر روز افزایش داشته است که این دو عامل (افزایش کالری دریافتی و کاهش فعالیت فیزیکی) علت افزایش شیوع چاقی بوده است

عوارض چاقی

چاقی به خاطر تاثیری که در سیستم ها و ارگانهای بدن میتواند داشته باشد به طور مستقیم و غیر مستقیم در بروز بیماری های بسیار زیادی نقش موثر دارد. ابتلا به انواع سرطان شامل: سرطان پستان، تخمدان، روده بزرگ، پروستات، کبد، کیسه صفرا، کلیه و …، بیماری های ایسکمیک قلبی، سکته های قلبی و مغزی، کبد چرب غیرالکلی، دیابت، بیماری انسداد مزمن ریوی، نارسایی مزمن کلیوی، اختلال در چربی خون، فشار خون بالا، اختلالات اسکلتی – عضلانی و آرتروز، بیماری های کیسه صفرا، اختلالات روان شناختی و روانپزشکی  و اخیرا بیماری کووید -۱۹ و در نهایت ناتوانی ناشی از بیماری های مرتبط با چاقی و مرگ های زودرس (زیر ۷۰ سال) و خیلی زودرس (زیر ۵۰ سال) همگی با چاقی ارتباطی وسیع و عمیق دارند.

این عوارض باعث شده که مرگ و میرهای ناشی از بیماری های مرتبط با چاقی در سراسر جهان بیش از ۱۰ برابر شود

اهمیت توجه به چاقی در قیاس با کرونا

همانگونه که همگی مطلع هستیم، اپیدمی بیماری کرونا با پیامد های ناگهانی که بر روی جسم و روان تمام افراد جامعه وارد کرده به صورت خیلی زیادی مورد توجه قرار گرفته است که البته همه گیری های ناگهانی عفونی مثل کرونا که جهان به شکل دوره ای با آن موجه میشوند، در نهایت منجر به توجه بیشتر تیم درمان به آن شده که با تولید واکسن یا اقدامات دارویی و درمانی تحت کنترل در می آیند. توجه به بیماریهای واگیر دار و حاد نباید ما را از توجه به بیماریهای غیرواگیر که اتفاقا می تواند خطرناک تر از بیماریهای واگیر دار بوده و حتی در مواردی بیشتر مردم و جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد. در این میان چاقی و بیماریهای مرتبط به آن از آندسته بیماریهای غیرواگیر هستند که سلامت همه ما را به نحوی تحت تاثیر قرار داده و بسیار آرام ولی خطرناک باعث عوارض غیرقابل جبران به سلامت جامعه گردد. گواه این موضوع، آمارهای موجود در خصوص شیوع چاقی و مرگ و میرهای مرتبط با آن است بطوری که این آمارها نشان میدهد میزان مرگ و میر مستقیم و غیر مستقیم سالانه مرتبط با چاقی بیش از دو برابر مرگ میر ناشی از کرونا بوده است. این گویای توجه کمتر به بیماریهای واگیر دار مثل کورونا نیست بلکه توجه بسیار زیاد، جدی و حتی با فوریت به اقدامات پیشگیرانه یا درمانی در کنترل این مشکل فراگیر جهانی را می طلبد.

آیا برای چاقی هم واکسن دارو یا درمانی داریم؟

اگر تعریف واکسن این باشد که ما به بیماری خاصی که واکسیناسیون برای آن انجام گرفته، مبتلا نشویم می توان این گونه بیان کرد که پیشگیری از ابتلا به اضافه وزن و چاقی بهترین واکسیناسیون برای ابتلا به این بیماری مهلک ولی بی صدا می باشد. به عبارتی اصلاح شیوه زندگی شامل اصلاح مزاج فرد، تغذیه سالم و عادات غذایی صحیح، فعالیت فیزیکی و ورزش مناسب، محیط زندگی سالم، داشتن آرامش در زندگی و سایر عوامل موثر بر شیوه زندگی بهترین واکسن برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری خطرناک است. البته در صورت ابتلا به اضافه وزن و چاقی هم راهکارهای درمانی بسیار زیاد و موثری وجود دارد که گرفتن رژیم غذایی صحیح تحت نظر متخصص تغذیه، انجام ورزش صحیح، اصلاح مزاج فرد تحت نظر متخصص طب سنتی از اصلی ترین اقدامات در این خصوص است. در مواردی هم درصورتیکه پزشک متخصص تغذیه صلاح بداند و شرایط بیمار اجازه بدهد از داروهای که مورد تایید منابع علمی( مثلا انجمن دارو غذای آمریکا FDA) هستند می توان در کنار رژیم و ورزش استفاده کرد. حتی در شرایط بسیار خاص و در موارد چاقی کشنده، ممکن است درمان جراحی برای چاقی فرد در کنار دارو درمانی و رژیم غذایی و ورزش توصیه گردد. نکته بسیار مهم و قابل توجه اینکه در هر صورت برای چاقی درمان وجود دارد و البته در تمام روشهای موجود اصلاح شیوه زندگی باید جزء اصلی درمان در نظر گرفته شود که تحت نظر متخصص تغذیه باید این مراحل درمانی طی گردد.

چطور لاغر بمانیم (پیشگیری)

شاید شما از دسته عزیرانی باشید که دچار چاقی و اضافه وزن بوده و تجربه های بسیار زیادی از لاغر شدن و چاق شدن مکرر را داشته اید. همیشه کم کردن وزن از نگهداری وزن کم شده بسیار راحت تر است به عبارتی خیلی راحت می شود وزن را کم کرد ولی وزن کم شده را به سختی می توان حفظ کرد. برای جلوگیری از برگشت وزن و چاقی دوباره، لازم است بدانیم اصلاح شیوه زندگی بصورت ماندگار و منظم باید ادامه داشته باشد. اصلاح مزاج، عادات غذایی سالم و انجام ورزش منظم از مهمترین راهکارهای جلوگیری از برگشت وزن است. لازم است یادآوری شود که مراجعه و پیگیری منظم در حفظ وزن کم شده بسیار موثر بوده چرا که در صورت تغییر کوچک در میزان وزن، متخصص تغذیه به راحتی می تواند در ابتدای شروع افزایش وزن، با انجام تغییرات و یا حتی دارو درمانی، زحمات فرد برای کاهش وزن را به بار نشانده و در سالم نگه داشتن فرد موثر خواهد بود.

با مراجعه به کلینیک خانه سلامت ثمینا علاوه بر تیم متخصص تغذیه میتوانید از ویزیت تلفیقی و همزمان متخصص تغذیه و متخصص طب سنتی ( دکتر مینا موحد ) بهره مند شده و یک برنامه غذایی چند جانبه کم عوارض و با اثر بخشی بالا دریافت نمایید